KATASTROFALNA SYTUACJA W GETIN NOBLE BANK Gdyby Getin Noble Bank utworzył rezerwy na sprawy frankowe, tak jak jego konkurenci, NIEMAL NA PEWNO SPEŁNIŁBY PRZESŁANKĘ UPADŁOŚCI. Czy tak się stanie?
Przedstawiamy dogłębną analizę kondycji banku, nad którą pracowaliśmy kilka miesięcy.
Przez ostatnie dwie dekady upadły w Polsce tylko dwa banki komercyjne. W 2001 roku swój żywot zakończył Bank Staropolski, który zakładał „sztukmistrz z Poznania”, jak nazywano Piotra Bykowskiego, jednego z bohaterów list najbogatszych z lat 90. XX wieku. Oskarżony o wyrządzenie bankowi olbrzymiej szkody, wyskoczył w sądzie z drugiego piętra, żeby uniknąć aresztu. W 2019 roku, po 15 latach procesu, został ostatecznie uniewinniony. Siedem lat temu głośno było o upadku SK Banku w Wołominie, największego banku spółdzielczego w Polsce. Na początku 2020 r. mówiło się o upadku Podkarpackiego Banku Spółdzielczego w Sanoku, kiedy nagle kilkadziesiąt tysięcy klientów nie mogło zapłacić kartą za zakupy, ani wypłacić pieniędzy z bankomatu. W przypadku sanockiego banku zastosowano po raz pierwszy na polskim rynku operację przymusowej restrukturyzacji. Przeprowadził ją Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Bank został ostatecznie sprzedany do poznańskiego NeoBanku. Co istotne, obligacje Podkarpackiego Banku Spółdzielczego zostały w całości umorzone, ze stratą obligatariuszy. Skoro operacja została już przetestowana z sukcesem w Sanoku, to 31 grudnia 2020 roku, zastawano ją jeszcze raz. Tym razem już na większym banku komercyjnym z Warszawy. BFG wziął tym razem na warsztat Idea Bank. Po tym jak finanse Idei prześwietlili audytorzy z PwC, wyszło że bank ma prawie pół miliarda ujemnych kapitałów własnych. W skrócie: aktywa Idei nie wystarczyłyby na pokrycie jego zobowiązań. Bankowy Fundusz Gwarancyjny zdecydował się więc na przymusową restrukturyzację. Bank został podzielony. Kontrolowane przez państwo Pekao 3 stycznia 2021 r. przejęło zorganizowaną część przedsiębiorstwa Idei, m.in. portfele kredytowe i depozyty, zaś cała reszta, w tym wszelkie prawa majątkowe związane z oferowaniem obligacji m.in. GetBacku oraz udziały w spółce Getin Idea Leasing pozostały w Idea Bank S.A. w likwidacji. Katastrofalna sytuacja występuje także w Getin Noble Banku. Choć jeszcze nikt o tym głośno nie mówi, to gdyby bank trzymał standardy konkurencji, byłby już bankrutem. Tutaj piszemy, dlaczego jest tak źle i kto do tej sytuacji doprowadził. Na początek kilka słów wyjaśnienia, co pozwoli lepiej zrozumieć wszystkie grzechy Getinu (jak i innych banków umoczonych we franki). W bankowości wyróżnia się dwa rodzaje przychodów: te natychmiastowe i te rozłożone w czasie. Natychmiastowe to te, które dają zarobić tu i teraz. Te drugie wymagają dzielenia na jednostki czasu, np. miesiące, i w ten sposób są ujmowane w księgach. Getin Noble BankGrzech nr 1:
YCHODY NATYCHMIASTOWE pocho-m.in. z wynagrodzenia zasprze-ubezpieczeń kredytowych, sprzedaży tzw. polisolokat czy z różnic kursowych, czyli tzw. spread-ów znanych z kredytów frankowych, gdzie banki zarabiały na różnicy między kursem kupna a sprzedaży franka szwajcarskiego. Ten rodzaj przychodu nazywany jest w bankowym żargonie „upfrontem”. W 2004 r. Getin Bank w Katowicach jako jeden z wielu wprowadził do swojej oferty kredyty frankowe. Sposób na biznes był prosty. Spread Getinu był jednym z najwyższych na rynku. – Spread w Getinie przed „czarnym czwartkiem” (15 stycznia 2015 roku, kiedy frank szwajcarski silnie się umocnił – red.) zwykle oscylował na poziomie 12-14 groszy, gdzie np. mBank stosował różnice kursowe na poziomie 5 groszy – mówi Krzysztof Oppenheim, który pomaga byłym klientom Getinu ogłosić upadłość konsumencką. W 2008 r. spread ten był jeszcze wyższy i wynosił 20 groszy, co wynika z raportu dotyczącego spre-adów prezesa UOKiK z 2009 r. Oprócz spreadu, Getin do kredytu sprzedawał ubezpieczenia, niekoniecznie potrzebne kredytobiorcy, ale wynikające z decyzji kredytowej, których koszt był kalkulowany w oparciu o wielkość kredytu, a nie ryzyko ubezpieczyciela. Klient nie mógł zawrzeć umowy kredytu bez tych ubezpieczeń. Do tego dochodziła całkiem przyzwoita marża. Mówi się, że Getin był wówczas dla swoich klientów bankiem jedynego wyboru, bowiem celował w tych, którzy nie otrzymali kredytu gdzie indziej. Ryzyko niespłacania kredytu było już więc od początku podwyższone. Z drugiej strony zdarzało się, że tym samym klientom lepsze warunki oferowały choćby Millennium albo nieistniejący już Polbank. Zdaniem Krzysztofa Oppenheima do wizerunku Getinu jako bankowej oazy, która udzielała kredytu, kiedy inne banki nie chciały, przyczynili się także doradcy z Open Finance, którego właścicielem był Noble Bank S.A. w Warszawie. – Składali wnioski do 3-4 banków, a potem informowali, że tylko Getin zgodził się na udzielenie kredytu. Za sprzedaż kredytów z tego banku – przypominam: Getin i Open Finance to ta sama grupa kapitałowa – sprzedawcy mieli być lepiej wynagradzani. A był okres, kiedy największą prowizję można było uzyskać właśnie za sprzedaż kredytu frankowego z Getinu – mówi Oppenheim. Klienci Getinu nie mieli wyboru i akceptowali wysokie koszty kredytu, które bank ujmował na bieżąco, a nie rozkładał ich w czasie. Według naszych informacji, Getin mógł dopisywać sobie do wyniku nawet 10 proc. wielkości kredytu właśnie jako upfront, czyli natychmiastowy zysk księgowany tu i teraz. To na starcie psuło już portfel kredytowy, skłaniając bank do zwiększonego ryzyka, a umowy były przecież podpisywane na dziesięciolecia. W najlepszych miesiącach 2008 r., tuż przed kryzysem, Getin udzielał po pół miliarda złotych kredytów hipotecznych.Grzech nr 2:
Kredyty na gębę Podobnie było w Noble Bank, założonym w 2006 roku na licencji Wschodniego Banku Cukrownictwa S.A. w Lublinie. Bank celował w najbogatszych Polaków. Reklamował się dostępem do speców od zarządzania majątkiem, oferował całodobowego concier-ge’a, który pomoże w rezerwacji biletów lotniczych albo zaplanuje nam wakacje. W skrócie: osią działalności Noble Bank był private banking. Okazało się jednak, że głównym źródłem przychodów Noble Banku nie są wcale luksusowe usługi świadczone bogatym klientom, a sprzedaż kredytów oraz produktów z grupy Noble Bank, a później Getin Noble Bank, w tym toksycznych polisolokat, o których za chwilę. Od 2006 r. Noble zaczął udzielać kredytów indeksowanych do szwajcarskiej waluty. Idąc za ciosem, w 2008 r., wprowadził do swojej oferty także kredyty indeksowane do jena japońskiego. Na koniec 2008 r. według sprawozdania finansowego Noble 90 proc. portfela kredytowego stanowiły kredyty indeksowane. Budując swój portfel wierzytelności, NOBLE LEKKO PODCHODZIŁ DO BADANIA ZDOLNOŚCI KREDYTOWEJ klientów, często udzielając wielomilionowych kredytów. W swojej ofercie miał m.in. kredyt na oświadczenie o dochodach (badanie zdolności ograniczano do oświadczenia kredytobiorcy) oraz kredyt „aktywa”, gdzie zdolność badano w oparciu o przychód, a nie dochód klienta. Noble, prawdopodobnie jako jedyny bank, kredytował także cudzoziemców, którzy zakupywali w Polsce po kilka lub nawet kilkanaście nieruchomości za środki pochodzące z kredytu. Jak się później okazało, ich odpowiedzialność osobista jako dłużników była iluzoryczna. Noble miał także w swojej ofercie pożyczki i kredyty finansowe (również indeksowane) przeznaczone na zakup jednostek uczestnictwa czy polis, które sam sprzedawał, a którymi w tamtym czasie najczęściej były produkty z grupy – jednostki uczestnictwa TFI Noble Funds czy polisy Europy.Grzech nr 3:
Dumpingowe lokaty W najlepszych miesiącach 2008 r. Noble wypłacał 350 mln zł kredytów. Eldorado skończyło z końcem tego samego roku, kiedy kurs franka wystrzelił do ponad 3 zł. bank wpadł w tarapaty. W 2008 r. Noble miał 164 mln zł dochodu netto. Z tego 93 mln zł pochodziło ze spreadu, a 38 mln zł z pośrednictwa finansowego. Noble zatrzymał akcję kredytową. Sprzedaż tracących na wartości jednostek uczestnictwa i polis spadła gwałtownie. Noble stracił rację bytu. Tak jak wszystkie banki udzielające kredytów frankowych zabezpieczał swoje ryzyko instrumentami finansowymi. Najczęściej przy tym składał u swoich kontrahentów zagranicznych depozyt w złotych z obowiązkiem jego uzupełnienia w przypadku wzrostu kursu franka. Z tego tytułu na wycenie instrumentów w 2008 r. poniósł gigantyczną księgową stratę w kwocie 808 mln. zł. Nie wpłynęła ona jednak na wynik finansowy Noble, ponieważ została zbilansowana ekwiwalentem w postaci wzrostu należności od klientów (wzrost długu kredytobiorców na skutek wzrostu kursu franka). Partnerzy banku jednak zażądali dodatkowych zabezpieczeń tych instrumentów w postaci gotówki. Ponieważ powyższe zjawisko dotknęło wszystkie banki umoczone we franki proporcjonalnie, powstał na rynku głód depozytów, czyli walka o klientów, którzy po prostu zaczęliby zostawiać w banku swoje oszczędności. Noble walczył o nich jak lew, oferując bardzo atrakcyjne, żeby nie powiedzieć zabójcze dla konkurencji warunki. Przez długi czas proponował lokaty na 10 albo 8 proc., dokładając nawet nowego Jaguara za założenie lokaty w kwocie co najmniej 10 mln zł. Taka oferta Noble zszokowała rynek, bo nie za bardzo było wiadomo, z czego bank miałby te wysokie procenty klientom zwrócić, a jeszcze na tak drogim pieniądzu z rynku zarobić. Wzrost kosztów odsetkowych od depozytów i jednoczesne zatrzymanie akcji kredytowej w normalnej sytuacji byłyby nonsensem. Jednocześnie Noble groziły także olbrzymie straty w związku z możliwością zaprzestania spłaty kredytów przez osoby, którym w ogóle nie powinno się ich udzielać. Jedyne co Noble mógł zrobić, to WYCISNĄĆ ILE SIĘ DA od swoich dotychczasowych klientózd) i spróbonuać jeszcze drożej sprzedać i tak już bardzo drogi pieniądz pozyskany z lokat.Grzech nr 4:
Zbójeckie aneksy W 2009 r. Noble zatem musiał co najmniej zbilansować wynik odsetkowy tj. środki z bardzo drogich lokat jeszcze drożej sprzedać w postaci kredytów. Nikt rozsądny nie zawarłby kredytu hipotecznego oprocentowanego według stawki 15 czy 17 proc. Noble wyszedł temu naprzeciw, oferując do udzielanych kredytów aneks Miniprocent, na podstawie, którego kredytobiorca miał płacić przez 24 miesiące jedynie 3 proc. odsetek, reszta miała być odroczona i skapitalizowana po tym okresie. Oprocentowanie kredytu „spadało” do 3 proc. W zamian za to na podstanuie aneksu Noble dodatkowo podwyższał oprocentowanie o 2,25 proc. y Jro 2 latach kredytobiorca miał do spłaty kredyt o 25 proc. wyższy. Do tego dochodziły horrendalnie drogie ubezpieczenia m.in. tzw. title – ubezpieczenie od wad prawnych nieruchomości i inne. Mojemu klientowi, relacjonuje mec. Sylwia Tkaczyk z Kancelarii KMTW z Warszawy, dopisano do kapitału kredytu udzielonego w złotych, bez jakiegokolwiek powiązania z walutą obcą, na podstawie Aneksu Miniprocent kwotę 158 tys. zł! Wykorzystując strach kredytobiorców wywołany skokowym wzrostem franka, Noble zaczął oferować aneksy, na podstawie których nic nie świadcząc albo świadcząc niewiele, zaczął zarabiać ogromne środki. Wspólnym ich mianownikiem było to, że były horrendalnie drogie i tylko czasowo obniżały do minimum wysokość rat kredytu. Przykładem jest aneks Max Rata. Jego mechanizm dobrze wytłumaczyła mec. Sylwia Tkaczyk, która reprezentuje klientów Noble w sporach sądowych. Klient myślał, że aneks uchroni go przed wzrostem franka w przyszłości. Wyszło na odwrót. Za podpisanie aneksu bank pobierał od kredytobiorcy prowizję. Ta wynosiła 5,45 proc. od zadłużenia we franku. Często w przeliczeniu na złote ponad sto tysięcy. „Podpisanie tego aneksu umożliwiło kredytobiorcom odroczenie części raty kredytu na okres 2 lat. Być może liczono, że potem kurs waluty wróci do poziomu z czasu zawarcia umowy kredytu. To co było odroczone było kapitalizowane, podobnie jak horrendalna prowizja. Zawarcie aneksu miało umożliwić kredytobiorcom zaoszczędzenie środków. Okazało się jednak, że saldo we franku kredytu i wysokość rat we franku wzrosła” – informuje Mec. Sylwia Tkaczyk, dodając, że jej klientka na podstawie podobnych aneksów miała odraczane raty w jenach przez 99 miesięcy (ponad 8 lat). – Frankowicz płacił przez dwa lata znacząco niższe raty, ale po tym okresie niemal spadał z krzesła, dostając nowy harmonogram spłat. Dodam, że za każdy tego typu aneks była słona opłata doliczana do salda kredytu, więc na początku nie bolała. Ostatnio, prowadząc sprawę upadłości jednej z klientek, która była właśnie frankowiczką z Getin Banku, znaleźliśmy aż… 7 aneksów, za które pani doliczono do salda kredytu łącznie ponad 300 tys. zł – mówi Krzysztof Oppenheim. Poprzez kapitalizację prowizji i odroczonych płatności odsetkowych Noble zepsuł swój portfel złotowy i walutowy. Co istotne, kapitalizacji prowizji i odsetek nie towarzyszył żaden przepływ pieniężny. Jednak w 2009 r. Noble osiągnął tylko z tytułu prowizji z kredytów i pożyczek 244 mln. zł. To aż 325 razy więcej niż rok wcześniej, kiedy przychód z tego źródła wyniósł 0,75 mln zł! W trakcie obowiązywania aneksów spłacalność kredytów była oczywiście wzorowa. Jednak kiedy te zaczęły wygasać, stare demony wróciły i kredytobiorcy mieli poważne problemy ze spłacalno-ścią.Grzech nr 5:
Polisolokaty W 2009 r. przedstawiono plany połączenia Getinu z Noble Bankiem. I tak na początku 2010 roku powstał jeden, uniwersalny Getin Noble Bank. Mimo fuzji, aneksowe szaleństwo trwało w najlepsze. Równoległe rozpoczęła się masowa sprzedaż kolejnych toksycznych produktów, jakimi były polisy na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi Europy i Open Life, czyli tzw. poliso-lokaty. W najlepszym pod tym względem 2011 r., Getin na produktach ubezpieczeniowych oraz produktach inwestycyjnych miał ponad 900 mln zł przychodu prowizyjnego. O tym, jak działały polisolokaty i dlaczego uznano je za toksyczne pisaliśmy już w 2014 roku. W następnych latach nastąpił spadek przychodów z tego tytułu wobec ustawowych obostrzeń związanych z oferowaniem ubezpieczeń oraz na skutek wymierzenia przez UOKiK kary za nieuczciwe praktyki rynkowe w zakresie ofertowych przez Getin poli-solokat, które rzeczywiście były nagannie oferowane, skoro sam Getin przyznał się w postępowaniu sądowym, że do 24 maja 2016 r. zawarł ze swoimi klientami 12,5 tys. ugód.Grzech nr 6:
Byli pracownicy W 2013 r. Getin wdrożył nową strategię GetinUP, w której zadeklarował poprawę jakości obsługi oraz sprzedaż adekwatnych i przejrzystych produktów finansowych. Jeżeli klient miał zostać na dłużej, nie mógł czuć się oszukany czy źle obsłużony. W związku z tym szereg pracowników sprzedaży opuściło bank. Już wkrótce osoby takie osoby jak: A. Gasidło, J. Gess, M. Federak, P. Sałata, K. Poniatowski, a czasem należące do byłych pracowników spółki, np. Gerda Broker Piotra Dz., zostały wpisane na listę ostrzeżeń publicznych KNF. Koincydencja nie jest tutaj przypadkowa i należy założyć, że własne biznesy sprzedażowe prowadzili według nawyków nabytych u byłego pracodawcy. Powyższe niekiedy znajduje potwierdzenie na salach sądowych. Jeden z pracowników sprzedaży złożył takie zeznania jako świadek w sprawie frankowej: „(…) Aneksy były oferowane i sprzedawane klientom z inicjatywy banku i oferowaliśmy je strasząc klientów, że jest kryzys, że może być jeszcze gorzej”. „(…) Moją rolą było za wszelką cenę sfinalizować aneks, dlatego podejmowałem wszystkie działania, sztuczki psychologiczne i manipulacje, aby to z klientem zrealizować. Czasem trwało to kilka minut, a czasem kilka dni. Były to działania nie do końca moralne, aby to sfinalizować. Oceniam to tak, że klienci nie mieli świadomości, co podpisują i nie dostali analizy oceny ryzyk. Klient, który to podpisywał nie wiedział co podpisuje, jest to tak skonstruowane, że 99 proc. doradców nie była w stanie tego zrozumieć, a tym bardziej klient”.Grzech nr 7:
Rezerwy Z czasem, prowadzona przez Getin polityka kredytowa zaczęła odbijać się czkawką. Objawiało się to rosnącymi odpisami aktualizującymi z tytułu utraty wartości kredytów i pożyczek udzielonych klientom. Pomimo szeregu transakcji sprzedaży portfeli kredytowych, Getin od 2016 r. do końca pierwszego półrocza 2021 r. zawiązał 2,435 mld zł rezerw netto. Ze sprawozdań finansowych Getinu nie da się wywnioskować, jaka część odpisów aktualizacyjnych na portfelu hipotecznym jest generowana przez jego część walutową, a jaka przez wierzytelności z kredytów w złotych. Przez wiele lat opinia publiczna była informowana o tym, że „polskie banki są zdrowe”, a system bankowy „stabilny”. Biorąc jednak pod uwagę wartość zawiązywanych rezerw przez banki na portfele frankowe, czas zweryfikować powyższe. Na 30 czerwca 2021 r. tylko sześć banków zawiązało łącznie aż 12,5 mld zł rezerw, obciążając swoje wyniki i kapitały, na ryzyko portfeli kredytów powiązanych z frankiem oraz w związku ze sporami sądowymi na tle umów frankowych. Najgorszą sytuację kapitałową w tym gronie ma Getin Noble Bank. 2017 2018 2019 2020 2021′ Strata – 566 732 000,00 – 444 680 000,00 – 640 845 000,00 – 567 440 000,00 – 84 407 000,00 Kapitał własny 4 343 958 800,00 3 083 823 000,00 2 546 053 000,00 2 007 247 000,00 1 860 415 000,00 pierwsze półrocze _ Gwoli sprawiedliwości, w związku z pandemią wszystkie banki zweryfikowały własne prognozy, zawiązując rezerwy w związku ze spodziewanym pogorszeniem portfeli kredytowych oraz przewidując spadek przychodów ze sprzedaży. Niemniej sytuacja Getinu jest katastrofalna, nawet na tle banków posiadających porównywalne albo nawet większe portfele kredytów frankowych. Kapitał własny Getinu wynosi zaledwie 1,8 mld zł. Dlaczego jego wielkość jest tak ważna? Przesłanką do upadłości banku jest wykazanie w bilansie za dany okres sprawozdawczy, że aktywa banku nie wystarczają na zaspokojenie jego zobowiązań. Kluczowym wskaźnikiem powyższego jest właśnie poziom kapitału własnego banku. Wartość kapitału własnego jest równa różnicy wartości aktywów spółki i wartości jej zobowiązań. Sytuacja, w której aktywa banku nie wystarczą na zaspokojenie jego zobowiązań określana jest mianem „posiadania ujemnych kapitałów własnych”. Wprawdzie w drugim i trzecim kwartale 2021 r. Getin osiągał mały zysk, ale o upadłości nie decyduje bieżący wynik banku, a jego sytuacja kapitałowa, ściślej kapitały własne. Warto przypomnieć, że Idea Bank w 2020 r. również osiągał śladowe zyski, a tym co zadecydowało o przymusowej restrukturyzacji były ujemne kapitały własne w wysokości 482 mln. zł. Getin miał na 30 czerwca 2021 r. dokładnie 1,86 mld zł kapitału własnego. To, co budzi wątpliwości to rzetelna wycena rezerw na ryzyko prawne portfela walutowego oraz na ryzyko przegrania sporów sądowych i jej wpływ na ich poziom. Getin na 30 czerwca 2021 r. zawiązał rezerwy jedynie na poziomie 3,55 proc. wartości przedmiotu sporu w sprawach frankowych. Podobnie nisko jest wyceniane ryzyko portfelowe – tu rezerwy stanowią jedynie 3,36 proc. wartości portfela powiązanego z walutą CHF.
Z powyższych zestawień wynika, że banki, wyłączając Getin, przeciętnie ustanowiły rezerwę na ryzyko prawne portfela na poziomie 15 proc. jego wielkości, zaś na ryzyko przegrania sporów sądowych na poziomie 31 proc. wielkości wartości przedmiotu sporu. Oznacza to, że Getinowi do średniej rynkowej brakuje łącznie około 1,6 mld zł rezerw. Gdyby więc Getin utworzył rezerwy na takim poziomie jak jego konkurenci, przy obecnym poziomie kapitału własnego, niemal na pewno spełniłby przesłankę upadłości, którą są ujemne kapitały własne. Getin się broni, KNF umywa ręce, BFG nie komentuje O te różnice w wysokościach rezerw spytaliśmy w listopadzie 2021 r. biuro prasowe Getin Noble Banku. Rzecznik pisze, że poziom rezerw na ryzyko prawne portfela kredytów walutowych jest w opinii banku adekwatny do obecnej sytuacji. – Należy bowiem pamiętać o istotnym elemencie -żadna klauzula indeksacyjna stosowana historycznie przez Getin Noble Bank w umowach kredytów walutowych nie jest wpisana do rejestru klauzul niedozwolonych, prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów – pisze Artur Newecki. Innymi słowy, Getin uzasadnia adekwatność rezerw tym, że postanowienia umów kredytów indeksowanych znajdujących się w jego portfelu, po pierwsze nie zostały wpisane do Rejestru Klauzul Niedozwolonych (co spotkało m.in. Millennium, DnB Nord, mBank i BPH).Po drugie ze sprawozdania finansowego wynika, iż klauzule te mają inne brzmienie, aniżeli analogiczne postanowienia innych banków. Jednocześnie, jak twierdzi Getin, do końca trzeciego kwartału tego roku zapadło łącznie 199 prawomocnych wyroków sądowych dotyczących kredytów indeksowanych do walut obcych, z czego w ponad 70 proc. przypadków (uwzględniając umorzenia) były one korzystne dla banku. Powyższe argumenty są ujmowane przez pełno-mocników procesowych w indywidualnej ocenie szans wygrania sprawy, co wynika ze sprawozdania finansowego, dlatego Getin zawiązał rezerwy jedynie na poziomie paru procent. Biznes S59 fc STĘPIMY A Jednak argumentacja Getinu jest tylko z pozoru poprawna. Prawdą jest, że żadne z postanowień umów kredytu indeksowanego nie jest wpisane do Rejestru Klauzul Niedozwolonych. Ale umowy Noble były już przedmiotem wypowiedzi Sądu Najwyższego, który w wyroku z 9 maja 2019 r. ocenił postanowienia umowy dotyczące przeliczeń walutowych jako jednoznacznie abuzywne. Również za takie są uznawane prawomocnie postanowienia w umowach Getin Banku przez Sąd Apelacyjny w Warszawie, a w oparciu o takie stwierdzenie Sądu umowy kredytu są unieważniane. Po wtóre, jak wynika ze statystyk kancelarii frankowych, Getin masowo przegrywa spory w pierwszej instancji. Skala powyższego jest trudna do oszacowania, ponieważ dane te są rozproszone, a sam Sąd Okręgowy w Warszawie nie udziela na ten temat informacji. Pytanie, czy w takiej sytuacji Komisja Nadzoru Finansowego i Bankowy Fundusz Gwarancyjny zdecydują się na przymusową restrukturyzację Getinu. Póki co KNF 22 grudnia 2021 r. wezwała Getin do przedstawienia – w terminie 4 miesięcy – nowego planu naprawy. Ma być złożony do końca kwietnia i uwzględniać „trendy w praktyce orzeczniczej dotyczącej sporów związanych z walutowymi kredytami hipotecznymi oraz prezentować działania mające na celu m.in. spełnienie w akceptowalnej perspektywie czasowej minimalnych wymogów regulacyjnych”. Oznacza to, że Getin musi w planie założyć rezerwy dla portfela frankowego oraz działania skutkujące m.in. podniesieniem kapitału własnego. Komisja zaznaczyła, że główny akcjonariusz w sposób niewystarczający kapitałowo wspiera Getin. W skrócie: Getin musi zostać dokapitalizowany. Komisja dość mocno zaznaczyła, że: „bank nie wykazał w stopniu wystarczającym, że przyjęte w dokumencie rozwiązania dotyczące zabezpieczenia ryzyka prawnego związanego z portfelem walutowych kredytów hipotecznych właściwie odzwierciedlają aktualny poziom tego ryzyka”. Oznacza to, że informacje uzyskane przez redakcję z biura prasowego Getinu w listopadzie S JT021 r. NIE ODPOWIADAŁY RZECZYWISTOŚCI. Jednocześnie Komisja ustanowiła w Getinie kuratora instytucjonalnego, którym jest Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Trudno pokusić się o prognozowanie daty przymusowej restrukturyzacji Getinu. Wiele zależy od cierpliwości nadzorcy, który jest postawiony przed faktem, że Getin nie spełnia od stycznia 2021 r. łącznego współczynnika kapitałowego (TCR) oraz to, że od 11 października 2021 r. wartość kolejnego współczynnika kapitałowego Tier 1 obniżyła się do poziomu ok. 5,8 proc., podczas gdy minimalny wymóg wynosi 6 proc. Sam Getin informował w sprawozdaniu finansowym za pierwsze półrocze 2021 r., że ziściły się warunki do zastosowania przez Komisję szeregu środków władczego nadzoru, w tym w postaci uchylenia zezwolenia na utworzenie banku i jego likwidacji. Dodać należy, że KNF nigdy nie informuje o zamiarach władczych działań, komunikując je po fakcie. Tak też było w przypadku postawienia w stan likwidacji Idea Bank. Sam bank nisko ocenia prawdopodobieństwo zastosowania środka nadzoru, ale jego punkt widzenia nie ma tutaj znaczenia. Getin już bezskutecznie poszukiwał inwestora. Po wecie KNF z 2019 r. na połączenie Getinu i Idei dwa fundusze private equity złożyły ofertę nabycia akcji, jednak była ona na tyle nieatrakcyjna, że została odrzucona, zaś treść oferty nigdy nie została ujawniona. W związku z tym jedyną szansą Getinu jest dokapitalizowanie przez wiodącego akcjonariusza. Bankowy Fundusz Gwarancyjny tematu przymusowej restrukturyzacji Getinu nie chce w ogóle komentować. Przypomina jednak, że BFG wszczyna przymusową restrukturyzację, gdy: podmiot jest zagrożony upadłością, dostępne działania nadzorcze lub działania podmiotu nie pozwalają na usunięcie tego zagrożenia we właściwym czasie, podjęcie działań jest konieczne w interesie publicznym. W odpowiedzi na Komunikat KNF, Getin oświadczył, że przystąpi do niezwłocznych prac w celu opracowania nowego planu naprawy i złoży go w wyznaczonym terminie. Tyle oficjalnych stanowisk. Wydaję się, że poziom rezerw na ryzyko prawne portfela walutowego oraz sprawy sądowe, których przedmiotem są roszczenia klientów tego portfela są daleko niedoszacowane, a rezerwy na pokrycie ryzyk na poziomie konkurencji spowodowałoby wystąpienie przesłanki upadłości. Można założyć, że skutki ewentualnego upadku Getinu będą zbliżone do poprzednich. Po pierwsze akcje Getin Noble Banku zostaną umorzone, co oznacza stratę wszystkich akcjonariuszy. Po drugie również zostaną umorzone obligacje banku w takim zakresie w jakim będzie to wynikało z decyzji EFG ze startą dla obligatariuszy. Aktualnie w obrocie znajdują się obligacje o wartości nominalnej emisji 640 mln. zl. Depozyty o wartości 44 mld zl. zostaną przeniesione do innego banku w ramach przejęcia zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Przejęciu tych depozytów jako zobowiązań musi towarzyszyć przejęcie aktywów Getinu w tej samej kwocie. Z tym może być poważny problem, bowiem perłą w koronie aktywów Getinu jest portfel frankowy o wartości około 9 mld zł, który nie zostanie przejęty jako obarczony ryzykiem. Po odjęciu wartości portfela aktywa Getinu wyniosą 39 mld zł, co oznaczałoby, że aby przymusowa restrukturyzacja się udała, BFG MUSIAŁBY DOPŁACIĆ BANKOWI PRZEJMUJĄCEMU kwotę co najmniej 5 mld zł i to przy założeniu, że przejmujący bank przyjąłby z dobrodziejstwem inwentarza wszelkie inne aktywa, na które niekoniecznie musi mieć ochotę np. portfel wierzytelności indeksowanych do euro, jena japońskiego, czy wierzytelności wobec spółek zależnych w szczególności wobec upadłego Open Finance oraz prowadzącego póki co normalną działalność Getin Idea Leasing. Dla porównania, w ramach restrukturyzacji Idei, EFG dopłacił Pekao tytułem różnicy pomiędzy przejmowanymi depozytami a aktywami niecałe 200 mln zł. Być może dlatego nadzór nie pali się do resolution, bowiem musiałby dopłacić przejmującemu bankowi co najmniej 25 razy więcej. Aktualnie EFG w ramach funduszu restrukturyzacyjnego ma 5,63 mld zł. Akurat w sam raz. Czy 31 grudnia 2021 r. powtórzy się na koniec kwietnia 2022 r.? Czas pokaże. Wydaje się, że alternatywą jest niekontrolowany upadek banku albo cud.©